Trong hai ngày vừa qua, tại TP HCM diễn ra Hội nghị phổ biến Luật Công đoàn năm 2024 (sửa đổi) và lấy ý kiến góp ý cho Dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Công đoàn cùng Dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) do Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tổ chức.

Hội nghị đã trở thành điểm hẹn quan trọng, nơi các vấn đề nóng của thị trường lao động được mổ xẻ, thảo luận từ thực tiễn.

Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam Ngọ Duy Hiểu nhấn mạnh: Hội nghị lần này không chỉ để tuyên truyền luật, mà còn là cơ hội “lắng nghe từ cơ sở” – một điều kiện cần thiết để chính sách sát đời sống, dễ thực thi.

Trong bối cảnh Luật Công đoàn vừa được Quốc hội thông qua, và Dự thảo Luật Việc làm đang mở ra cho góp ý, tính khả thi, đồng thuận và phản biện xã hội là điều được đặc biệt đề cao.

Chính sách bảo vệ người lao động trong nền kinh tế biến động

Theo ông Lê Đình Quảng – Phó Trưởng ban Chính sách pháp luật và Quan hệ lao động Tổng LĐLĐ Việt Nam, Dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) lần này đã có nhiều điểm mới mang tính tiến bộ:

Mở rộng đối tượng hưởng trợ cấp thất nghiệp, bao gồm cả người lao động tự do, không ký hợp đồng dài hạn – nhóm đối tượng đang chiếm tỷ lệ lớn trong nền kinh tế nhưng ít được bảo vệ pháp lý.

Tăng cường chính sách tái hòa nhập thị trường lao động, như hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, đào tạo lại kỹ năng.

Đặc biệt, trước tình trạng trốn đóng, nợ đóng bảo hiểm diễn ra phổ biến, Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) được song song trình sửa đổi đã đề xuất các biện pháp mạnh mẽ như: phạt lãi chậm đến 0,03%/ngày, tạm hoãn xuất cảnh người đại diện doanh nghiệp vi phạm, thậm chí xử lý hình sự khi cần thiết.

Các chính sách này được kỳ vọng sẽ góp phần khắc phục thực trạng người lao động bị “treo sổ” – không thể chốt bảo hiểm xã hội, dẫn đến mất quyền lợi.

Tiếng nói người trong cuộc

Luật sư Vũ Ngọc Hà – Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật LĐLĐ tỉnh Đồng Nai thẳng thắn: “Nhiều người lao động không thể nhận bảo hiểm thất nghiệp vì doanh nghiệp không chốt sổ. Vậy ai chịu trách nhiệm?”

Ông đề xuất luật cần quy định rõ: nếu doanh nghiệp không hoàn thành nghĩa vụ, phải bồi thường trực tiếp bằng tiền mặt tương đương khoản trợ cấp thất nghiệp mà người lao động lẽ ra được nhận. Trước đây, quy định tương tự đã từng tồn tại nhưng bị cắt khỏi Bộ luật Lao động hiện hành, tạo ra “khoảng trống quyền lợi” cho người lao động.

Tư duy chính sách mới

Tại hội nghị, bà Trần Thanh Hà – Trưởng ban Chính sách pháp luật và Quan hệ lao động – nhấn mạnh, “chính sách nếu không lắng nghe từ thực tế, sẽ khó thực thi. Lấy ý kiến trực tiếp từ địa bàn có lực lượng lao động đông như TP.HCM là bước đi thiết yếu”.

Bà Hà khẳng định Dự thảo Luật Việc làm không chỉ đơn thuần là sửa đổi luật, mà là một phần trong chiến lược cải cách tổng thể hệ thống an sinh xã hội, đảm bảo việc làm bền vững, đặt trong bối cảnh hội nhập, chuyển dịch lao động và tự động hóa sau đại dịch.

Dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) đang đứng trước cơ hội định hình lại chính sách lao động trong ít nhất một thập kỷ tới. Nhưng nếu muốn thực sự tạo nên thay đổi, cần một tư duy xuyên suốt: bảo vệ người lao động không chỉ bằng điều khoản, mà bằng cơ chế đảm bảo thực hiện điều khoản ấy trong từng doanh nghiệp, từng khu công nghiệp, từng hoàn cảnh cụ thể.

Nguồn: Theo Tạp chí Lao động và Công đoàn