Tại Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) năm 2024, bổ sung quy định, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ được hưởng thêm chế độ thai sản, góp phần bảo vệ tốt hơn quyền lợi của lao động tự do, lao động phi chính thức, đặc biệt là lao động nữ.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà công dân Việt Nam tự nguyện tham gia và được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình.
Theo quy định hiện hành, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện chỉ được hưởng hai chế độ là hưu trí và tử tuất. Từ ngày 1/7/2025, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ được hưởng thêm chế độ thai sản, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc mở rộng quyền lợi, hướng tới an sinh xã hội toàn diện cho mọi đối tượng lao động.
1. Ai được hưởng thai sản khi đóng Bảo hiểm xã hội tự nguyện?
Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện bao gồm: Công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và không phải là người đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp hàng tháng.
Đối tượng hưởng trợ cấp thai sản: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định, đối tượng được hưởng trợ cấp thai sản khi thuộc một trong các trường hợp sau đây: Lao động nữ sinh con, lao động nam có vợ sinh con.
2. Điều kiện hưởng trợ cấp thai sản
Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định, đối tượng có thời gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện hoặc vừa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vừa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện từ đủ 6 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con được hưởng trợ cấp thai sản.
Một số quy định đặc biệt:
- Trường hợp chỉ có mẹ tham gia bảo hiểm xã hội mà mẹ chết sau khi sinh con: Cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng được hưởng trợ cấp thai sản.
- Trường hợp cả cha và mẹ cùng tham gia bảo hiểm xã hội đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản theo quy định: Chỉ cha hoặc mẹ được hưởng trợ cấp thai sản.
- Trường hợp người vừa có đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản trong bảo hiểm xã hội tự nguyện và vừa có đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản trong bảo hiểm xã hội bắt buộc: Chỉ được hưởng chế độ thai sản trong bảo hiểm xã hội bắt buộc.
- Trường hợp mẹ đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản trong bảo hiểm xã hội bắt buộc, cha đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản trong bảo hiểm xã hội tự nguyện: Mẹ được hưởng chế độ thai sản trong bảo hiểm xã hội bắt buộc và cha được hưởng trợ cấp thai sản trong bảo hiểm xã hội tự nguyện.
- Trường hợp cha đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản trong bảo hiểm xã hội bắt buộc, mẹ đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản trong bảo hiểm xã hội tự nguyện: Cha được hưởng chế độ thai sản trong bảo hiểm xã hội bắt buộc và mẹ được hưởng trợ cấp thai sản trong bảo hiểm xã hội tự nguyện.
3. Mức hưởng trợ cấp thai sản
Về mức trợ cấp thai sản, theo quy định là 2.000.000 đồng cho mỗi con được sinh ra và mỗi thai từ 22 tuần tuổi trở lên chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ.
Theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024, lao động nữ là người dân tộc thiểu số hoặc lao động nữ là người dân tộc Kinh có chồng là người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo khi sinh con còn được hưởng chính sách hỗ trợ khác theo quy định của Chính phủ.
Ngoài ra, Chính phủ quyết định điều chỉnh mức trợ cấp thai sản phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách nhà nước từng thời kỳ.
4. Mức đóng để được hưởng chế độ thai sản
Theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024, mức đóng Bảo hiểm xã hội tự nguyện được tính bằng 22% mức thu nhập lựa chọn.
Trong đó: Mức thu nhập thấp nhất là 1,5 triệu đồng/tháng; mức thu nhập cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu (Mức tham chiếu = mức lương cơ sở, hoặc mức tương đương được Chính phủ quy định).
Người lao động có thể chọn các hình thức đóng như sau:
- Hằng tháng/3 tháng 1 lần/ 6 tháng 1 lần/ 12 tháng 1 lần;
- Một lần cho những năm còn thiếu đối với người đã đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng thời gian đóng còn thiếu không quá 10 năm.
Việc mở rộng chế độ thai sản cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện từ ngày 1/7/2025 là một bước tiến quan trọng trong chính sách an sinh xã hội, thể hiện nỗ lực thu hẹp khoảng cách giữa lao động chính thức và phi chính thức. Trong bối cảnh lực lượng lao động phi chính thức vẫn chiếm tỷ trọng lớn, đặc biệt là lao động nữ làm nghề tự do, bán hàng nhỏ lẻ, giúp việc gia đình..., chính sách này không chỉ góp phần giảm thiểu rủi ro khi sinh con mà còn là động lực khuyến khích người dân chủ động tham gia hệ thống bảo hiểm xã hội.
Nguồn: Theo Tạp chí Lao động và Công đoàn